نونه سوالات ضمن خدمت آزمون بروز قرآن در سایت اترک .

به نقل از moalame.blogfa.com

1-  منظور از روخوانی و  روانخوانی چیست ؟

فرد یک سلسه  اطلاعات را بداند و به خط قرآن  که نگاه کرد هم بداند  و بتواند آنرا با علامت های آن بخواند.

روانخوانی = گام بعدی روخوانی است.

 2 – شرایط روانخوانی  چیست؟

 الف- روخوانی  صحیح                      ب- بدون مکث بخواند.

3 – مسائل مهم در افزایش مهارت تدریس  و رو خوانی  ،  روانخوانی  صحیح  چیست ؟

الف-  روی صدا  و لحن  خود  کار کنید.   

    ب-   قرآن  را زیبا تلاوت کنید.       

  ج- استفاده دانش آموزان از منابع و تمرینات بطور کامل و خوب  

     د- هم خود و هم دانش آموزان هر روز قرائت قرآن را  در برنامه روزانه قرار دهیم.

4 -   یک تفاوت حروف الفبای قرآنی  و  حروف زبان فارسی ؟

در زبان فارسی بعضی حروف را با اسم خاص می گوئیم  و بعضی راا بدون اسم خاص 

مثل : الف – نون – جیم          بدون اسم خاص :   ب – ت – ذ ....

ولی در عربی همه حروف اسم خاص دارند. یعنی آنهائیکه در فارسی اسم خاص ندارند  را یک   الف  و همزه  به آنها اضافه می کنیم 

مثل : باء   -  ذاء   ....

5 -  در کجا حروف با اسم خاصشان خوانده نمی شوند؟

زمانیکه در عبارت یا در کلمه  دارای حرکت باشند. مثل آیه : بِسم الله .... حرف بِ  با حرکت خودش خوانده میشود.

6 –   خصوصیات حروف مقطعه را بنویسید.

الف-  همگی در ابتدای بعضی سوره ها هستند.    

  ب- 14 حرف در قالب  حروفی به نام مقطعه ( قطع شده – جدا جدا  ) هستند. 

ج- این حروف در اول 29 سوره قرآن آمده اند.            

           ح- حرکت  و علامت ندارند  مگر  مد  

 خ- اگر از چند حرف بهم  چسبیده بودند جداجدا می خوانیم.     

   د- بزرگ ترین  حروف مقطعه :   5 حرف     کهیعص   است.      

 

7 -   انواع   صداها    در قرآن  

 صداها ی کوتاه و کشیده       کوتاه :  َ       ِ        ُ                 

        کشیده  :    آ   ای   او

 

8- اشتراکات  زبان فارسی و عربی ؟

 الف- از نظر علائم =  سه صدای   َ         ِ          ُ     و سه حرف هم داریم  :   آ    ای      او

با کمی اختلاف در تلفظ  در زبان  قرآن  داریم.

 

9 – ارتباط بین  صداهای  کوتاه و کشیده چیست؟

اگر     صدای آ   ( آ مدی )  را کمتر بکشیم  همان صدای  فتحه  می شود یا صدای کوتاه است. ( نصف  آ   کشیده یا مدی )

اگر    صدای   یاء  ( یا مدی )  را کمتر بکشیم   همان صدای   کسره میشود  یا   صدای کوتاه  است . ( نصف  یاء   کشیده  یا مدی )

و اگر   صدای  او     ( واو مدی )  را کمتر بکشیم   همان   صدای  ضمه میشود و صدای کوتاه است.  ( نصف    واو  کشیده  یا مدی )

حروف همواره ناخوانا و گاه ناخوانا

8 – مثال کلمه ایی در فارسی که حروفی از آن را می نویسیم ولی نمی خوانیم؟ خواندن: تلفظ آن بدون واو- موسی-سؤال (همزه آن روی واو قرار می گیردولی  خوانده نمیشود.)

9 – حروف همواره ناخوانا ؟ حروف والی : واو  الف  لام  یاء  4 حرف

  10 – مورد کاربرد حروف والی: 1 – الف ناخوانا در انتهای کلمه که قبلش واو  است:  مثل اَتَوا   آوَوا-آتوا   - اَلربِوا – اَنباوا  کلمه استثناء در قرآن : دوبار در سوره مائده آیات  95 و 106   : ذَوا عدل 2  -  جایی واو  ناخوانا بعنوان پایه همزه است. مثل:   تُؤمنون –  لؤ لؤً -  ( واو قرائت نمیشود.) 3 – جایی  که واو بعنوان پایه است ولی پایه صدای کشیده الف: مثل : الصلو ه : واو پایه الف است و خودش خوانده نمیشود.(الصلاه) الربوا:  واو پایه است و قرائت نمیشود: (الربا) 4 – جایی که حرف یاء بعنوان پایه است: جایی که یاء پایه همزه است: یومئِذ -  بئِث جایی که یاء پایه صدای کشیده الف باشد:  مثل : موسی -  حتی – اَ بی – اَولی جایی که یاء  ناخوانا بعد از تنوین فتحه در آخر کلمه قرار گرفته است.(الف آخرش نیست) هُدًی – سُوً ی (  مثال های دیگردر آیه 129 سوره طه ): مسمًی

  11 -  دیگر موارد استثناء ، خوانده نشدن حروف در قرآن ( حالت اول ترکیبی)؟ حروف  واو الف و یاء : حرف الف مثال اول :   بالحسنه   : الف بعد از با  حرکت ندارد  الف حذف میشود. حرف ب به لام  وصل شده و الف بین آندو حذف میشود. مثال دوم : و اَورثنا  الارض : الف های بین نون  و لام حذف شده و نمی خوانیم. حرف یاء مثال : نَجزِی المُفترین : یاء بین  زا و  لام ساکن را نمی خوانیم.( الف را هم نمی خوانیم) حرف واو مثال :  ذُوا الفَضل  : واو بین حرف  ذا و  لام  حذف شده و نمی خوانیم ( دو الف را هم نمی خوانیم) مثال های دیگر آیه 5 از سوره مریم مراجعه شود(حروف ناخوانا )

  12 – نوع دوم حروف ناخوانا (والی ) که در ترکیب می آید  و قاعده هم  است چیست؟ حروف والی که حرکت نداشته باشد و بعد از آن تشدید است. مثال :  حرف لام که به کلمه الظالمینَ متصل شود  الف در نوشتن حذف میشود اما لام الظالمین باقی می ماند.  لِلظَّالمین هو الَّذی :  الف خوانده نمیشود چون کلمه بعد از آن مشدد است. ادعوالَّذین  : لام بعد از حرف الف  مشدد است پس الف خوانده نمیشود. یَجزی الله : حرف یاء کلمه یجزی حذف میشود. مثال های دیگر آیه دهم از سوره مریم  مراجعه شود:  تکلم النَّاس

  13 – موارد استثنایی همواره ناخوانا بودن خارج از قاعده :  حرف الف : کلمه : مِـائَه  : ( یعنی صد   و 8 بار در قرآن تکرار شده و الف آن خوانده نمیشود.) مثنای کلمه مِـائَه: (مِاَ ئَتَین : یعنی دویست  و الف آن خوانده نمیشود. و دو بار در سوره انفال آمده )   لِـشَـایءٍ  : این کلمه فقط در آیه 23 سوره کهف آمده ویک الف بعد شین آمده که خوانده نمیشود.) یَایئَس: الف آن خوانده نمیشود. سوره یوسف آیه 87 – سوره رعد آیه 31 لا تیاسوا : یکبار در سوره یوسف آیه 87 آمده – لاَ اذبهنهوا : الف قبل از ذا  خوانده نمیشود. قواریرا : سوره دهر آیه  16  و 15 :  الف آخرش خوانده نمیشود. قواریرَ ثمودا : 4 بار در قرآن آمده  و الف آخر حذف میشود. ثمودَ  خوانده میشود.   کلماتی که حرف واو ناخوانا خارج از قاعده در آنهاست: 6 مورد اولئک  - اولئکم  اوقلوا – اوقلی اُولاءِ – اُولات   کلماتی که حرف یاء  ناخوانا خارج از قاعده در آنهاست: 2 مورد بصورت  یاء کوچک در سوره ذاریات آیه 47  بصورت یاء بزرگ در سوره انعام آیه 34 : نَبَای ءِ      بحث حروف گاه ناخوانا

14 -  کلمه ابوالفضل در فارسی چگونه تلفظ میشود؟ موقعی که ابو   و   الفضل را بهم وصل می کنیم   حرف واو  و الف دوم خوانده نمیشود. این کلمات  حروفی ناخوانا دارند که می گوییم حروف گاه ناخوانا.

  15 -  کلمه عبدالله چگونه تلفظ میشود؟ موقعی که عبد   و الله  را بهم وصل میکنیم یک همزه وصل(الف) دارد که خوانده نمیشود. این کلمات  حروفی ناخوانا دارند که می گوییم حروف گاه ناخوانا.

  16 -  حروف  گاهی ناخوانا چگونه حروفی هستند؟ حروفی که در هنگام وصل دو کلمه  ناخوانا میشوند. اگر از وصل منفک شود ما آن حروف را می خوانیم. 

17 –  مهم ترین  حروف معروف گاهی ناخوانا در قرآن ؟ الف وصل

  18 – الف وصل چیست؟ درابتدای  بعضی کلمات قرآنی  الفی دارند بدون حرکت که به آن الف وصل گویند.  

19 – مثال  الف وصل؟ هو الله = هو  + الله  : الف کلمه  الله الف وصل است. من السماء  =  من + السماء   """"" و یک لام والی  که هیچگاه  خوانده نمیشود. الله لا اله هو الحی القیوم الرجال قوامون علی النساء   الرجال الف وصل اولش است و خوانده میشود. إِقرا باسم ربک   الف  إِ قرا  أُ قتلوا یوسف     الف أُ قتلوا برای مثال های بیشتر به آیه 12 سوره رعد مراجعه شود. نتیجه: اگر کلمات فوق بهم وصل شوند و بخوانیم الف وصل حذف میشود. اگر کلمات را  منفک کنیم الف وصل بر سر کلمه خوانده میشود. 

20 – قاعده  خواندن الف وصل  بدون حرکت در شروع  کردن وابتدای کلمه چیست؟  1 - اگر بعد از الف وصل حرف لام (هرنوع لامی : خوانا-ناخوان-مشدد)وجود داشت : حتماً باید الف را با  فتحه شروع کنیم.مثل : اَلقَمَرَ  - اَلَّذی -  الرَّسُولَ   2 – اگر بعد از حرف الف وصل حرف لام نبود و حرف دیگری مثل با ، تا و.... بود : نگاه به اولین حرکتی که در کلمه است اگر ضمه بود الف را با ضمه می خوانیم. اُ قتُلوا  یوسف (اولین حرف  متحرک  حرف تاء ضمه دارد.) -  اُ ذکُروا -  (اولین حرف  متحرک  حرف کاف ضمه دارد.)  

  21 – چند کلمه در قرآن  استثناءً میتوان الف شان را  با کسره  شروع کرد؟ سه کلمه -   اِلتقاء -  اِ لتَقَتَ  -  اِلتَقَیتُم

  22 -  کلمات استثناء در بحث حرف الف  وصل بدون متحرک: ِابنُ  -  ِاسمُه – ایتِ – ایتنا – ایتیا – ایتونی – ایتوا – ِابنوا – ِا نشوا  ( همه بعد از الف وصل همزه دارند که به صدای کشیده یاء تبدیل میشوند.)

  23 – نتیجه کلی برای  خواندن الف وصل بدون حرکت؟ اگر  بعد از الف وصل لام بود= با فتحه می خوانیم  اگر  بعد از الف وصل  اولین حرکت  ضمه بود= با ضمه می خوانیم در سایر موارد: الف وصلی که بعدش حرف لام نیست  و اولین حرکت حرف در کلمه فتحه یا کسره بود= با کسره می خوانیم

بحث تشدید

10 -  در کلمه  "  بنّا " تشدید روی کدام حرف است؟ نون اول ساکن است و نون دوم با صدای الف مدی همراه است.

  11 – کدام علامت نشان میدهد که یک حرف دوبار خوانده شود؟ علامت تشدید  ّ

  12 –  کلمه انّی  چگونه تلفظ میشود؟ نون دوبار خوانده میشود.

  13 – (  آیه 78 انعام ) کدام کلمات  تشدید دارند؟و چگونه تلفظ میشوند؟ به آیه رجوع کنید میم   فلمّا    و   شین  الشّمس   و  باء   ربّی  و  میم  فلمّا   و نون   انّی   و میم  ممّا  تشدید دارد.  تمام کلمات حروفی که تشدید دارند دارای دو حرف تکراری هستند.

  14 – ( آیه 80 سوره انعام) کلمه حآجّه و اَتُحآ جُّـونی چگونه تلفظ میشود؟ الف مد دار قبل از جیم  را کمی می کشیم  و و حرف جیم آنها تکرار ی هستند.

  15 -  کلمات    مَن نُعَمِّره  و نُنُکِّسه کدام حروف تکرار میشوندو تشدید دارند؟ میم  بعداز عین  و  کاف

  15 – تلفظ تشدید در فارسی و عربی چگونه است؟ تلفظ آن یکسان است. وقتی که کلمه و ترکیبی که دارای چند تشدید پشت سرهم داشته باشد از نظر تلفظ فرقی ندارد.

16 – هنگام خواندن قرآن افرادی که کلمه مشدد را غلط می خوانند چگونه برخورد کنیم؟  از او  بخواهیم برگردد و حرف به حرف بخواند و اتصال حرف را رعایت کند.   بحث تنوین

  17 –  تنوین چیست ؟ و انواع آن ؟  نون ساکنی است که نوشته میشود ولی خوانده نمیشود.  تنوین فتحه ، تنوین کسره و تنوین ضمه

  18 – از کجا متوجه تنوین انتهای یک کلمه می شویم؟ علامت کوتاه فتحه ، کسره یا ضمه در حرف آخر تکرار شده است.

  19 – فرق تنوین کسره و ضمه ؟ تنوین کسره ، کسره ایست که بعد از آن نون ساکن است وتنوین ضمه  ، ضمه ایست که بعد از آن نون ساکن است. 

20 – اگر جایی تنوین کسره بود چگونه بخوانیم؟ با حرف آخرکسره را می خوانیم و و یک نون ساکن هم اضافه می کنیم. لِقَومٍ  اینجا میم دو کسره زیرش قرار دارد . میم با کسره و بعدش نون ساکن که از تکرار این کسره متوجه نون ساکن میشویم.

  21 – آیه 14 سوره شوری : کلمات تنوین دار؟ بَغیً – کَلِمَةٌ – اَجَلٍ -   مُسَمًّی – شَکٍ – مُریبٍ

22- فرق تنوین ها از نظرخواندن؟ یک حرفی در درون خود بنام نون ساکن دارند که تلفظ میشود در انواع تنوین ها  در  حرکت ماقبل نون ساکن فرق دارند. 

23 -  فرق تنوین فتحه و دو تنوین دیگر چیست؟   1-با یک الف اضافه همراه است. که تنوین های کسره و ضمه   هیچ حرف اضافه دیگری همراه خود ندارند. مثل مَعرُوفاً  2 -تنوین فتحه در بعضی حالات بدون آن الف آخر نوشته میشود ، وقتی آخر   کلمه ط مدور باشد یا آخر کلمه الفی باشد بالای یاء ( الف مقصوره ) 3 - جایی که حرف آخر کلمه همزه است و قبل از این همزه هم الف وجود دارد  که در اینجا هم الف اضافه ای در پایان کلمه نمی نویسیم. بحث  همزه

24 – تنها حرفی که تنوع شکل دارد چیست؟ همزه  

    25 –  شکل های  همزه ؟ 

1 - شکل شش کوچک (رأس العین : سر حرف عین )  ء مثل جاءَ ءَ اَنتم( اول کلمه )  –  ء آبآ اُنا ( آخر کلمه )    2 - ( اگر الف حرکت نداشت همان صدای الف مدی ( صدای کشیده ) است) در بسیاری از جاها همزه بصورت الفی که حرکت دارد  نوشته میشود  . مثل إِ نَّ  -  ( إ  همان همزه است) أَنزلنا :   أَ   همان همزه است. ولی الف آیه 86 سوره طه  شکلهای مختلف همزه را دارد.   3- شکل سوم همزه  همزه بالای الف قرار میگیرد و هیچ علامتی ندارد . اینجا همزه ساکن است. مثل اَ فتأ تون – تأ ویل   4-  شکل چهارم : جایی که همزه پایه ندارد خودش تکی است اما روی کشیدگی حرف قبل و بعد است . بین دوحرف قرار گرفته  بدون اینکه پایه ای داشته باشد. مثل : آیه پایانی سوره  انفطار:  شیءً -  ( همزه بین یاء ماقبل و الف ما بعد است.)  سیئاتهم – اَفئدتن   5 -  جایی که همزه بالای  یک دندونه ( ی کوچک است) نوشته شده است . مثل :  آیه 5 سوره بقره :  اولئک  ( بعد از لام همزه آمده است.) یومئذ   6 – شکل ششم مثل پنجمی است . همزه  بالای  ی  بزرگ است. نَبِیء  - آنیء   7 -  جایی که همزه  بالای واو باشد و بعضاً زیر واو میگذارند. مثل : تومنون ( اگر همزه بالای واو بود پایه واو محسوب میشود. چون پایه است پس خوانده نمیشود.)

ادامه بحث حروف گاه ناخوانا

24 - مهم ترین  حروف معروف گاهی ناخوانا در قرآن ؟(تکرار)

الف وصل

 

25 – الف وصل چیست؟(تکرار)

درابتدای  بعضی کلمات قرآنی  الفی دارند بدون حرکت که به آن الف وصل گویند.

 

26  – مثال  الف وصل؟(تکرار)

هو الله = هو  + الله  : الف کلمه  الله الف وصل است.

من السماء  =  من + السماء   """"" و یک لام والی  که هیچگاه خوانده نمیشود.

27 – نوع دوم از حروف گاه ناخوانا؟

الفی که با تنوین فتحه همراه است. این الف هنگام وصل نمی خوانیم.

اما هنگام وقف،  الف را می خوانیم.

هنگام وصل و ناخوانا بودن: مسکیناً  و یتیماً و اسیراً 

هنگام وقف و خوانا بودن:

 کلمه اسیراً هنگام وقف روی آن الف آنرا می خوانیم. ( اسیرن)

 

28 -  نمونه آیات مربوط به بحث؟

سوره دهریا انسان  آیه 6 تا 8 ( تفجیراً – مستطیراً – مسکیناً و یتیماً و اسیراً)

 

29 -  در چه حالت خود بخود حرف ناخوانا در وصل نداریم؟

حالت اول - تنوین فتحه بدون الف نوشته شود  مثل رحمتً –هُدَیً ( یاء خوانده نمیشود.

 وقت خواندن (هُدآ  ) خوانده میشود. و هنگام وقف  ( هُدَن ) می خوانیم.)-

ماءً : هنگام وقف( ماآ ) می خوانیم.

حالت دوم :  قاعده است وبه ترکیب مربوط است. وقتی صدای کشیده مثل الف - یاء- واو مدی داریم.

اگر این صداها(آ – ای -  او ) قبل از الف وصل باشند آن صدای کشیده به صدای کوتاه تبدیل میشوند.

مثل: الف : اَمَتنا  ِاثنَتَینِ  :  الف اِ ثنتین (الف وصل)   بعد از آ کشیده در   اَمتنا   است

هنگام خواندن  حرف کشیده آ  در  اَمتنا    به فتحه تبدیل میشود چون فتحه صدایی است که  با الف مناسب است.

 

مثال حرف یاء :  یا اولی الباب : یاء  حرف کشیده است و بعد از آن الف وصل در الباب  است که هنگام خواندن 

اولی را با کسره می خوانیم چون  یاء مدی یا کشیده با کسره متناسب است.

 

مثال واو  مدی :  اقیموا الصلاه  : واو مدی در اقیموا  بعد از آن الف وصل در  الصلاه است هنگام خواندن  ترکیب واو مدی به صدای ضمه تبدیل میشود.

به سوره  صاد آیه 29 مراجعه شود.

 

30 -   هفت کلمه ایکه( از حروف گاهی ناخوانا) در آن ها  الف در آخرشان است وهنگام وصل  و  و قف  استثناء دارند؟

اگر کلمه را به کلمه بعد وصل کنیم الف را نمی خوانیم.

اگر در انتهای کلمه وقف کردیم آن الف قرائت میشود.

اَنـا الله -  لا کنـا هو  الله ربی  -   اذنونا  هنالک

الرسولا  و قالوا   -  السبیلا  ربنا  - 

سلا سلا    و    اغلالا( وقف آن دو وجهی است) = سلا سل –سلا سلا 

قواریرا من فضه

--------------

بحث خواندن تنوین قبل از الف وصل:

 

31 -  تنوین همیشه کجا می آید؟

آخر کلمه جمیعاً – نوحٌ – بغلامٍ

 

32 – تنوین چیست؟

 یک حرکت کوتاه به اضافه نون ساکن.

 

33 -  چه موقع الف وصل خوانده میشود؟

وقتی بخواهیم با آن کلمه شروع کنیم. مثل الذی

34 – هنگام خواندن تنوین قبل از الف وصل چگونه عمل کنیم؟

مثال جمیعاً الََّذی : نون تنوین به  لام ساکن الذی وصل میشود.

بحث اشباع و انواع حرکات هاء در انتهای کلمات قرآنی

35 -  انواع حرف هاء در انتهای کلمات قرآنی؟

1 -  جزء کلمه و هاء اصلی-ذاتی و جوهری  مثل: الله – اله – وجه – ایاه – کَرِهَ

(با حرکات کوتاه خوانده میشود بجزء کلمه هذه که با ممکن است با کشیده خوانده میشود.)

2 -  هاء سَکت : در پایان چند کلمه استثنایی آمده  و همواره ساکن است.

( چون حرکت حرف آخر در حالت وقف و وصل مشخص شود)

 موارد:  لم یَتَسَنََّه  ( بقره 259 ) – اِقتَدِه( انعام 90 ) –کِتابِیَه ( حاقه 19 و 25 )

حسابِیه ( حاقه 20 و 26 ) – مالیه ( حاقه 28 )

سلطانیه ( حاقه 29 ) – ماهِیَه ( حاقه 10 )

3 – هاء ضمیر : معنای آن یا او دارد. (سوم شخص مفرد ) در انتهای کلمات اضافه میشود.

اگر برداشته شود برخلاف هاء ذاتی کلمه معنا دارد.

به آیات معارج 1 تا 8  مراجعه شود.  له – الیه – مقداره – یرونه –

حرکات کوتاه فتحه – کسره یا ضمه یا کشیده واو یا یاء مدی میگیرد. واصل حرکت کوتاه است.

36 – اشباع چیست؟

تبدیل حرکت کوتاه به حرکت کشیده

 

هاء ضمیر و اشباع  و یا عدم اشباع ضمیر

37– هاء ضمیر یعنی چه؟

معنی او یا آن است و در انتهای کلمه یا ضمیر اضافه میشود.

و با حرکات کوتاه کسره-ضمه و یا حرکات کشیده واو و یاء مدی خوانده شود.

 

38  – کجا حرکت هاء ضمیر حرکتش کوتاه یا کشیده است؟

اصل حرکتش کوتاه است ولی در جایی که حرکت به کشیده تبدیل می کنیم به آن اشباع گفته میشود.

 

39 - حالات  حرکت هاء ضمیر؟

1 – اگر قبل از هاء ضمیر حرکت فتحه یا ضمه است ، یا یک حرف ساکنی غیر از حرف یاء

وجود داشته باشد آن حرف را با ضمه می خوانیم :

مثل صَلُّوهُ- مِنهُ – مَسَّهُ-

 2 – اگر قبل از هاء ضمیر کسره وجود داشته باشد یا حرف یاء ساکن وجود داشته باشد.چون

کسره با یاء تناسب دارد و از جنس همند.

مثال : بِهِ -  یَدَ یِهِ

 

40  -  کجا هاء ضمیر اشباع میشود؟

هاء ضمیر در وسط کلام باش و در حالت وصل باشد

 و اگر قبل و بعد از هاء ضمیر متحرک باشند حرکت آنرا به اشباع می خوانیم. ( کشیده )

مثل: (حالتی که هاء ضمیر کسره بوده و یاء مدی شده ) کُلِّهِ وَ اِذا  - نو تئِهِ  منها

(حالتی که هاء ضمیر ضمه بوده و واو مدی شده  ): عِندَهُ حُسن الثواب-

لَهُ وَلَد

41  – کجا هاء ضمیر اشباع نمیشود؟

1 – اگر قبل یا بعد از هاء ضمیر  یا هردو حرف متحرک نباشد یعنی ساکن باشد و یا الف وصل

وجود داشته باشد  .( با حرکت کوتاه تلاوت می کنیم.

مثل نوتیهِ اَجراً- فیهِ اختلافاً

عنهُ نُکَفِّر- لَعَلِمَهُ الَّذینَ 

39 – کلمات استثنایی در  هاء:

هذِهِ ( هاء آخر آن ذاتی است  مثل هاء ضمیر اشباع میشود. - )

 

نکته : اگر بعد از هذه کلمه با الف وصل شروع شود اشباع نمی کنیم.

اما اگر کلمه ایی باشد که با حرکت کوتاه آغاز شود اشباعش می کنیم.

مثل: هذه الشجرة ( بدون اشباع)

هذه جهنم ( بااشباع خوانده میشود.)

42 – کلمات استثنایی در تلفظ هاء ضمیر در قرآن که دقت لازم دارد؟

اَرجِه  - هاء ضمیربصورت ساکن تلفظ میشود. (اعراف 111 و شعرا 36 ) –

انسانیهُ -  باید مکسور تلفظ شود ولی ضمه تلفظ میشود. ( کهف 63 )–

 یَـتََّـقِـه – هاء ضمیر باید اشباع شود ولی نمیشود (نور 52)-

 فیه  مُهانا – نباید اشباع شود استثناً با اشباع خوانده میشود.(سوره فرقان69)

فَاَلقِه -  هاء استثناءً ساکن خوانده میشود.( نمل 28) -     

 یَرضَهُ  لَکم -   استثناءً  اشباع نمیشود.( زمر 7 )

 عَلَیهُ اللهَ  طبق قاعده باید مکسور خوانده شود ولی با ضمه می خوانیم  ( فتح 10 )

 

بحث وقف  و انواع آن

43 -  چرا در آیات وقف کنیم؟

در وسط یا آخر آیات ممکن است وقف کنیم

 و یا بخاطر القاء معنای بهتر و کاملتر از آیه   وقف خوب است.

44 -  تغییرات کلمات در هنگام وقف چیست؟

1 -  حرکات کوتاه هنگام وقف به سکون تبدیل میشوند . یبعثونَ  = یبعثون

یتخذَ = یتخذ           بالملاءِ  =  بالملاء      انهارِ  = انهار  

اللهُ  = الله    الواحد ُ   =  الواحد

(نکته : اگر کلمه آخرش ساکن بود چه در وصل یا وقف تغییر نمی کند) مثل  فحدث

2 -  کلماتی که حرف آخرش مشدد است :

آن تشدید به سکون تبدیل میشود و  مشدد بودن حذف میشود . با مکث بیشتر قرائت می کنیم.

مثل : تَبَّ  = تب ( حرف باء ساکن میشود و با مکث بیشتر خوانده میشود)

آیات سوره مسد 1 و 2  مراجعه کنید.

3 – اگر کلمه حرف آخرش تای گرد( ة )  باشد این  تاء  با هر حرکت به هاء  ساکن تبدیل میشود.

لَعبرةً  = لَعبره    عاقبةٌ = عاقبه   الخالیة ٌ  = الخالیه

4 – اگر کلمه ای  تنوین فتحه داشته باشد غیر از تاء گرد قبلی  موقع وقف به الف تبدیل میشود.

خساراً = خسارآ   

اگر تنوین فتحه با الف نیامده باشد  موقع وقف  بازهم با الف ختم میشود.  هدی ً = هدآ 

ماءً = ماآ    

تذکر : تنوینهای کسره و ضمه موقع وقف به سکون تبدیل میشوند.

علمٍ = علم    بعیدٍ = بعید   نظیرٌ  =  نظیر    قدیرٌ = قدیر

یادآوری : تاء گرد با هرحرکتی موقع وقف به هاء ساکن می شود.

 

45 -  تغییرات هاء ضمیر (در آخر کلمه) هنگام وقف؟

هاء ضمیر معنی او یا آن  را دارد. و حرکت کوتاه یا کشیده ضمه یا کسره را دارد.

در وقف با هر حرکت  که دارد به هاء سکون تبدیل میشود. ( شبیه تاء گرد که هاء ساکن میشود)

لَهُ =  لَه      رحمتِهُ = رحمتِه     سمعِهِ  = سَمعِه     اُمِهِ = اِمِه     فِیهِ  = فیه

سوره عبس 11 تا 24

46 -  قواعد انواع دیگر کلمات در هنگام وقف؟

1 - اگر کلمه با حرف واو مفتوح ختم شود که قبل از آن حرفی ضمه داشته باشد( مضموم باشد)

آن فتحه برداشته میشود و آن ضمه  و  واو  صدای کشیده واو مدی میشوند.

هُـوَ = هُـو    

2 -  اگر کلمه با یاء مفتوح ختم شود  و قبل از آن حرفی  حرکت کسره داشته باشد  (مکسور باشد)

آن فتحه حذف شده و آن کسره  و یاء  صدای   یاء مدی یا کشیده میشوند.

هیَ = هی         رواسیَ  = رواسی        فنسیَ  = فَنسی

به آیات  سوره بقره 67-68 مراجعه شود.

47 – بطور کلی هنگام وقف چه تغییراتی در کلمه به وجود می آید؟

ممکن است در حرکت  و علامت آخر یا حرف آخر   کلمه باشد یا توامان باشد.

حرکات کوتاه ، (فتحه –کسره – ضمه ) و تشدید و تنوینهای ضمه و کسره

هنگام وقف به سکون تبدیل میشوند.الا تشدید با مکث بیشتری همراه است.