آیا امروزه کسی ضرورتی برای کنترل فرزندش در فضای مجازی احساس می کند؟

به گزارش اترک :‌پدران جنگهای صلیبی1*، فرزندان بن تنی2*
مباحث مربوط به معضلات ناشی از تفاوت سنی بین والدین و فرزندان همواره از موضوعات مورد علاقه جامعه شناسان( به دلیل اهمیت موضوع در تداوم و از بین رفتن فرهنگها ، ایجاد و ادغام خرده فرهنگها ، ظهور و بروز عادات جدید رفتاری ) برای مطالعه در یک جامعه بوده و هست.این موضوع همواره از جهات گوناگون مورد توجه دانشمندان قرار گرفته ولی شاید  بتوان اینطور گفت که در بعضی از فواصل زمانی این تفاوت سنی و یا به سخن دیگر شکاف بین نسلها از اهمیت ویژه و خاصی برخوردار میشود.این اهمیت میتواند دلایل گوناگون سیاسی ، فرهنگی ،اجتماعی ، اقتصادی و ... داشته باشد. اساسا بررسی تحولات اجتماعی وریشه یابی آن از یک زاویه کاری بیهوده و  بی نتیجه است.شاید بتوان نمونه ای از این شکاف بین نسلها را در نسلهای پس از جنگ جهانی دوم ژاپن جستجو کرد در جایی که نسل پس از جنگ متنفر از آمریکا راه چاره را در سخت کوشی و همت والا در راه ساخت میهن و باز گرداندن آن به جایگاه های رفیع علم و صنعت میدانست و در همین حال در زیرپوست جامعه نسلی در حال رشد و نمو بود که در آن خبری از اثرات جنگ جهانی دوم (بر جسم وجود) نداشت و حال به دلیل وضع اقتصادی بهتر دیگر آرمانهای خود را در دانشگاه هاروارد جستجو میکرد و  توجه زیادی به خاطرات تلخ گذشته نداشت. البته نمیتوان گفت که یاد جنایات هیروشیما و ناکازاکی از ذهن کودکان ژاپنی به کلی پاک شده است ، اما بدون شک میتوان گفت که سبک زنگی آمریکایی به عنوان الگوی برتر زندگی در بین جوانان ژاپنی کاملا پذیرفته شده و اگر تاثیر گذارترین جنایت جنگی تاریخ بشر در این کشورو به دست آمریکاییها اتفاق  نیفتاده بود اکنون تعداد پایگاه های آمریکا در ژاپن بسیار بیشتر از آن چیزی میشد که امروزه است.
از سوی دیگر بررسی کامل این تحولات از جنبه های صرفا اجتماعی همان هدفی است که ابر قدرت ها با تلقین ناگزیر بودن فرآیند جهانی شدن در پی دیکته کردن به مردم جهان هستند و اهداف سیاسی بسیار روشن خود را (برای اهل تفکر ) در زیر این تحلیل های هدفدار پنهان می نمایند. د ر روزهایی که ما قبل از فروریختن برجهای دوقلو در سال 2001 و این روزها نیز قبل از رو کردن سناریوی خنده دار ربودن سفیر عربستان توسط مسلمانان جهان به طور عام و مردم ایران به طور خاص شاهد نمایش این مسایل در روی پرده سینما های هالیووود هستیم باید بسیار ساده لوح باشیم( و یا این ساده لوح بودن خودمان و تلقین آن به دیگران برایمان منفعتی داشته باشد ) تا بپذیریم که این فیلمنامه ها زاده ذهن خلاق ، جستجوگر و صرفا قصه گوی یک نویسنده و یا تیم سازنده اینگونه فیلمهاست . در نبرد نابرابر امروز در زمینه جنگ نرم که بودجه ساخت یک سریال هدفمند با لایه های فراوان سیاسی و اجتماعی برای مخاطب ایرانی و یا مسلمان بیش از بودجه کل صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران خرج بر میدارد باید بسیار هوشمندانه تر از این مسایل فیلم دید ، بازی کامپیوتری خرید و آنها را نقد کرد تا بتوان برنده این جنگ بود .
البته ملت ما به بردن جنگ های نابرابر عادت دارد.
از آنجا که بدون کمترین تردید اختراع رایانه و ورود آن به صحنه زندگی عادی مردم جهان بزرگترین اختراع قرن گذشته بوده است باید اثرات ورود سریع این فن آوری را بدون فرصت لازم برای بومی کردن فرهنگ آن در بین ملل مختلف بررسی کرد. نویسنده قصد ندارد در این نوشته به بررسی این مطلب بپردازد ، اما این وسیله آنقدر با سرعت به حوزه های مختلف ارکان جوامع مختلف نفوذ کرده که شاید هنوز بسیاری از فرهنگ ها فرصت کافی برای عکس العمل در برابر این پدیده و حتی آشنایی کامل با آن را پیدا نکرده اند . شاید هنوز خیلی از زمانی که بیل گیتس میگفت که "کامپیوتر را به شکلی تغییر خواهد داد که قابل قرار دادن بر روی میز همه باشد " و به دلیل این سخن مورد تمسخر دوستان خود قرار گرفت نگذشته است اما تفاوت گفته گذشته او با جمله امروزش که گفت "روزی در دست هر نفر باید یک لپ تاپ شخصی وجود داشته باشد " در این است که این بار دیگر کسی به حرف او نخندید. همان طور که پیش تر ذکر شد تفاوت سنی بین نسل های مختلف در مقاطع خاصی از زمان به دلایل شرایط مختلف جامعه از اهمیت بیشتری برخوردار میشود. شاید بتوان گفت که یکی از این زمانها همین روزهایی است که در آن به سر میبریم . روزهایی که فرزندان دهه شصت که نسل دوم انقلاب محسوب میشوند وارد عرصه های مختلف جامعه شده و هر یک در شرایط مختلف آماده تشکیل خانواده می شوند. در فرآیند رشد این فرزندان به لحاظ ورود تکنولوژی های مختلف فراز و نشیب های بسیار زیادی وجود داشته است، از گذر از تلویزیونهای 14 اینچ سیاه و سفید به تاچ اسکرینهای پیشرفته دیجیتال با قابلیت دریافت تلویزیون و ماهواره و استفاده به جای مانیتور کامپیوتر گرفته تا روزهایی که برای صحبت با بستگان خود در شهر های بزرگ در سالهای جنگ بایستی به مخابرات مراجعه میکردند و اکنون که هر یک دارای چندین خط تلفن همراه از چند اپراتور مختلف شبکه های تلفن همراه هستند.
این تغییرات به همراه تغییرات سریع و عجیب سیاستها و در پی آن الگو های جمعیتی دولتها در سالهای ابتدایی انقلاب سبب بروز یک پیک جمعیتی در بین فرزندان این دهه گردید. پیک جمعیتی ای که به هنگام ورود این نسل به صحنه های مختلف اجتماعی دیوار های رفیعی مثل کنکور، کمبود شغل ، بالا رفتن بیش از اندازه قیمت مسکن ،سنگین شدن مهریه ها و سخت تر شدن ازدواجهای این نسل را برایشان به ارمغان آورد.
 این معضلات همراه با ورود تکنولوژی های مختلف و فراگیر شدن آن در بین خانواده های ایرانی سبب تربیت فرزندانی شد که به لحاظ کاربری این تکنولوژی ها از پدران و مادران خود آنچنان فاصله گرفتند که این شکاف هرگزپر نشد.
اما صرف نظر از مشکلات بیشماری که این نسل با آن به دلیل مسایل فوق الذکر دست به گریبان بوده و هست اکنون با پا گذاشتن این نسل به صورت جدی به عرصه ی تشکیل خانواده و تربیت فرزندان  بار دیگر زنگ خطر ها به صدا در می آید. زنگ خطری که اگر چه برای تربیت نسل دوم انقلاب به خوبی به گوش مسولین نرسید و کارزیادی در این عرصه برای آن انجام نشد اما در این روزها شکل جدیدی به خود خواهد گرفت .
نسلی که در دوران نوجوانی و کودکی ارتباطاتش با فضای مجازی از روی  اشغال نبودن بیش از اندازه خط تلفن بررسی می شد به جایی رسیده که عده ای از بین آنها به صورت غیر عادی شیفته و علاقه مند به ارتباط با فضای مجازی بوده و یا به سخن دیگر معتاد به اینترنت ( و یا دیگر وسایل زاده فن آوری نوین مانند تلفن همراه ) شده اند.
 در فرزندان این گروه از افراد مشکل شکلی جدی تر به خود خواهد گرفت. در ارتباط نسل قبلی والدین و فرزندان با یکدیگر و در مقابل پدیده های نوین فن آوری همواره احساس خطری نا خود آگاه در ارتباط فرزندان با فضای مجازی توسط والدین حس می شد و اگر چه به طور غیر هدفمند اما همیشه فرزندان حس میکردند که باید ارتباطات خود را در فضای مجازی محدود تر کرده و برای این محدود کردن توسط والدین خود تشویق و در صورت رد شدن از خط قرمزها تنبیه میشدند. اکنون تصور نمایید که فرزندان حاصل از ازدواجهای بچه های دهه شصت که خود دارای والدینی هستند که ساعت ها وقت خود را صرف ارتباط با دنیای مجازی و یا بازی های کامپیوتری میکنند دیگر چه محدودیتی برای ارتباطات خود قایل خواهند بود و یا اصلا چه کسی بر این ارتباطات نظارت میکند؟
آیا اصلا وقتی برای صرف کردن برای اینگونه نظارت ها برای این والدین باقی خواهد ماند؟ پدری که تا دیر وقت در سر کار به سر میبرد و به هنگام ورود به منزل وقت خود را صرف رایانه شخصی اش میکند و مادری که پس از کار سخت روزانه فرصت کوتاه باقی مانده تا شب را برای پختن غذای فردا میگذارد و خسته برای استراحت شبانه می رود آیا ضرورتی برای محدود کردن ارتباطات فرزندش با فضای مجازی حس میکند یا بر عکس ، به این دلیل که خود در زمان کودکی و نوجوانی از این محدودیت ها رنج برده و همواره عذاب کشیده و به دلیل شکاف بین نسل ها و نبود امکان برقراری ارتباط شفاف با والدین خود در این حوزه همواره دچار استرس بوده اکنون فضا را برای فرزندان خود باز تر میگذارد؟
اصلا چرا در دنیایی که غربی ها برای ارتباطات فرزندانشان در فضای مجازی رو به سوی نرم افزارهای پیشرفته ای آورده اند این حوزه از فن آوری در کشور ما رشد چشمگیری نداشته است و با وجود فیلترینگی که در سطح کشوری گاه و بیگاه دچار ایراد می شود ما از نرم افزارهایی که فیلترینگ خانگی برای فرزندانمان ایجاد کنند در بازار سراغی نمی بینیم؟
چرا این روزها هر گاه به رایانامه هایمان (ایمیل ) سر می زنیم ده ها  هرزنامه که تبلیغ VPN های کشور های مختلف جهان را میکنند به راحتی به دست فرزندانمان میرسد اما تبلیغات اینگونه نرم افزارهایی که مورد نیاز والدین آینده کشور ما است به دستشان نمیرسد؟
شاید اگر بخواهیم به این سوالات ادامه دهیم بتوان این بحث را روزها ادامه داد اما آنچه مهم است در روزهایی که همواره تاکید مقام عظمای ولایت بر حساسیت بر حوزه های فرهنگی است خیلی ها باید در آینده ای نه چندان دور به خاطر سهل انگاری در حوزه های فناوری اطلاعات پاسخگوی ملت شریف ایران و خدای متعال باشند.
مقام هایی که اکنون بر کرسی های مختلفی تکیه زده اند از معاونت های فرهنگی دانشگاه ها گرفته تا وزارت ارشاد ، بنیاد بازی های رایانه ای ، مسولین پروژه اینترنت ملی و ....   .
آنچه مسلم است این است که نمیتوان بیش از این سر را زیر برف کرد و انتظار داشت با بازی کردن در زمین حریف بتوانیم حریف را غافلگیر کنیم.
بیایید زمین خودمان را هر چه سریعترتعریف کنیم.
 
والسلام علی من اتبع الهدی
نویسنده : محسن رخش خورشید

1*: نام یک بازی رایانه ای محبوب در بین بازیکنان
2*: نام یک انیمیشن محبوب در بین کودکان