نونه سوالات ضمن خدمت آزمون بروز قرآن در سایت اترک .
به نقل از moalame.blogfa.com
1- منظور از روخوانی و روانخوانی چیست ؟
فرد یک سلسه اطلاعات را بداند و به خط قرآن که نگاه کرد هم بداند و بتواند آنرا با علامت های آن بخواند.
روانخوانی = گام بعدی روخوانی است.
2 – شرایط روانخوانی چیست؟
الف- روخوانی صحیح ب- بدون مکث بخواند.
3 – مسائل مهم در افزایش مهارت تدریس و رو خوانی ، روانخوانی صحیح چیست ؟
الف- روی صدا و لحن خود کار کنید.
ب- قرآن را زیبا تلاوت کنید.
ج- استفاده دانش آموزان از منابع و تمرینات بطور کامل و خوب
د- هم خود و هم دانش آموزان هر روز قرائت قرآن را در برنامه روزانه قرار دهیم.
4 - یک تفاوت حروف الفبای قرآنی و حروف زبان فارسی ؟
در زبان فارسی بعضی حروف را با اسم خاص می گوئیم و بعضی راا بدون اسم خاص
مثل : الف – نون – جیم بدون اسم خاص : ب – ت – ذ ....
ولی در عربی همه حروف اسم خاص دارند. یعنی آنهائیکه در فارسی اسم خاص ندارند را یک الف و همزه به آنها اضافه می کنیم
مثل : باء - ذاء ....
5 - در کجا حروف با اسم خاصشان خوانده نمی شوند؟
زمانیکه در عبارت یا در کلمه دارای حرکت باشند. مثل آیه : بِسم الله .... حرف بِ با حرکت خودش خوانده میشود.
6 – خصوصیات حروف مقطعه را بنویسید.
الف- همگی در ابتدای بعضی سوره ها هستند.
ب- 14 حرف در قالب حروفی به نام مقطعه ( قطع شده – جدا جدا ) هستند.
ج- این حروف در اول 29 سوره قرآن آمده اند.
ح- حرکت و علامت ندارند مگر مد
خ- اگر از چند حرف بهم چسبیده بودند جداجدا می خوانیم.
د- بزرگ ترین حروف مقطعه : 5 حرف کهیعص است.
7 - انواع صداها در قرآن
صداها ی کوتاه و کشیده کوتاه : َ ِ ُ
کشیده : آ ای او
8- اشتراکات زبان فارسی و عربی ؟
الف- از نظر علائم = سه صدای َ ِ ُ و سه حرف هم داریم : آ ای او
با کمی اختلاف در تلفظ در زبان قرآن داریم.
9 – ارتباط بین صداهای کوتاه و کشیده چیست؟
اگر صدای آ ( آ مدی ) را کمتر بکشیم همان صدای فتحه می شود یا صدای کوتاه است. ( نصف آ کشیده یا مدی )
اگر صدای یاء ( یا مدی ) را کمتر بکشیم همان صدای کسره میشود یا صدای کوتاه است . ( نصف یاء کشیده یا مدی )
و اگر صدای او ( واو مدی ) را کمتر بکشیم همان صدای ضمه میشود و صدای کوتاه است. ( نصف واو کشیده یا مدی )
حروف همواره ناخوانا و گاه ناخوانا
8 – مثال کلمه ایی در فارسی که حروفی از آن را می نویسیم ولی نمی خوانیم؟ خواندن: تلفظ آن بدون واو- موسی-سؤال (همزه آن روی واو قرار می گیردولی خوانده نمیشود.)
9 – حروف همواره ناخوانا ؟ حروف والی : واو الف لام یاء 4 حرف
10 – مورد کاربرد حروف والی: 1 – الف ناخوانا در انتهای کلمه که قبلش واو است: مثل اَتَوا آوَوا-آتوا - اَلربِوا – اَنباوا کلمه استثناء در قرآن : دوبار در سوره مائده آیات 95 و 106 : ذَوا عدل 2 - جایی واو ناخوانا بعنوان پایه همزه است. مثل: تُؤمنون – لؤ لؤً - ( واو قرائت نمیشود.) 3 – جایی که واو بعنوان پایه است ولی پایه صدای کشیده الف: مثل : الصلو ه : واو پایه الف است و خودش خوانده نمیشود.(الصلاه) الربوا: واو پایه است و قرائت نمیشود: (الربا) 4 – جایی که حرف یاء بعنوان پایه است: جایی که یاء پایه همزه است: یومئِذ - بئِث جایی که یاء پایه صدای کشیده الف باشد: مثل : موسی - حتی – اَ بی – اَولی جایی که یاء ناخوانا بعد از تنوین فتحه در آخر کلمه قرار گرفته است.(الف آخرش نیست) هُدًی – سُوً ی ( مثال های دیگردر آیه 129 سوره طه ): مسمًی
11 - دیگر موارد استثناء ، خوانده نشدن حروف در قرآن ( حالت اول ترکیبی)؟ حروف واو الف و یاء : حرف الف مثال اول : بالحسنه : الف بعد از با حرکت ندارد الف حذف میشود. حرف ب به لام وصل شده و الف بین آندو حذف میشود. مثال دوم : و اَورثنا الارض : الف های بین نون و لام حذف شده و نمی خوانیم. حرف یاء مثال : نَجزِی المُفترین : یاء بین زا و لام ساکن را نمی خوانیم.( الف را هم نمی خوانیم) حرف واو مثال : ذُوا الفَضل : واو بین حرف ذا و لام حذف شده و نمی خوانیم ( دو الف را هم نمی خوانیم) مثال های دیگر آیه 5 از سوره مریم مراجعه شود(حروف ناخوانا )
12 – نوع دوم حروف ناخوانا (والی ) که در ترکیب می آید و قاعده هم است چیست؟ حروف والی که حرکت نداشته باشد و بعد از آن تشدید است. مثال : حرف لام که به کلمه الظالمینَ متصل شود الف در نوشتن حذف میشود اما لام الظالمین باقی می ماند. لِلظَّالمین هو الَّذی : الف خوانده نمیشود چون کلمه بعد از آن مشدد است. ادعوالَّذین : لام بعد از حرف الف مشدد است پس الف خوانده نمیشود. یَجزی الله : حرف یاء کلمه یجزی حذف میشود. مثال های دیگر آیه دهم از سوره مریم مراجعه شود: تکلم النَّاس
13 – موارد استثنایی همواره ناخوانا بودن خارج از قاعده : حرف الف : کلمه : مِـائَه : ( یعنی صد و 8 بار در قرآن تکرار شده و الف آن خوانده نمیشود.) مثنای کلمه مِـائَه: (مِاَ ئَتَین : یعنی دویست و الف آن خوانده نمیشود. و دو بار در سوره انفال آمده ) لِـشَـایءٍ : این کلمه فقط در آیه 23 سوره کهف آمده ویک الف بعد شین آمده که خوانده نمیشود.) یَایئَس: الف آن خوانده نمیشود. سوره یوسف آیه 87 – سوره رعد آیه 31 لا تیاسوا : یکبار در سوره یوسف آیه 87 آمده – لاَ اذبهنهوا : الف قبل از ذا خوانده نمیشود. قواریرا : سوره دهر آیه 16 و 15 : الف آخرش خوانده نمیشود. قواریرَ ثمودا : 4 بار در قرآن آمده و الف آخر حذف میشود. ثمودَ خوانده میشود. کلماتی که حرف واو ناخوانا خارج از قاعده در آنهاست: 6 مورد اولئک - اولئکم اوقلوا – اوقلی اُولاءِ – اُولات کلماتی که حرف یاء ناخوانا خارج از قاعده در آنهاست: 2 مورد بصورت یاء کوچک در سوره ذاریات آیه 47 بصورت یاء بزرگ در سوره انعام آیه 34 : نَبَای ءِ بحث حروف گاه ناخوانا
14 - کلمه ابوالفضل در فارسی چگونه تلفظ میشود؟ موقعی که ابو و الفضل را بهم وصل می کنیم حرف واو و الف دوم خوانده نمیشود. این کلمات حروفی ناخوانا دارند که می گوییم حروف گاه ناخوانا.
15 - کلمه عبدالله چگونه تلفظ میشود؟ موقعی که عبد و الله را بهم وصل میکنیم یک همزه وصل(الف) دارد که خوانده نمیشود. این کلمات حروفی ناخوانا دارند که می گوییم حروف گاه ناخوانا.
16 - حروف گاهی ناخوانا چگونه حروفی هستند؟ حروفی که در هنگام وصل دو کلمه ناخوانا میشوند. اگر از وصل منفک شود ما آن حروف را می خوانیم.
17 – مهم ترین حروف معروف گاهی ناخوانا در قرآن ؟ الف وصل
18 – الف وصل چیست؟ درابتدای بعضی کلمات قرآنی الفی دارند بدون حرکت که به آن الف وصل گویند.
19 – مثال الف وصل؟ هو الله = هو + الله : الف کلمه الله الف وصل است. من السماء = من + السماء """"" و یک لام والی که هیچگاه خوانده نمیشود. الله لا اله هو الحی القیوم الرجال قوامون علی النساء الرجال الف وصل اولش است و خوانده میشود. إِقرا باسم ربک الف إِ قرا أُ قتلوا یوسف الف أُ قتلوا برای مثال های بیشتر به آیه 12 سوره رعد مراجعه شود. نتیجه: اگر کلمات فوق بهم وصل شوند و بخوانیم الف وصل حذف میشود. اگر کلمات را منفک کنیم الف وصل بر سر کلمه خوانده میشود.
20 – قاعده خواندن الف وصل بدون حرکت در شروع کردن وابتدای کلمه چیست؟ 1 - اگر بعد از الف وصل حرف لام (هرنوع لامی : خوانا-ناخوان-مشدد)وجود داشت : حتماً باید الف را با فتحه شروع کنیم.مثل : اَلقَمَرَ - اَلَّذی - الرَّسُولَ 2 – اگر بعد از حرف الف وصل حرف لام نبود و حرف دیگری مثل با ، تا و.... بود : نگاه به اولین حرکتی که در کلمه است اگر ضمه بود الف را با ضمه می خوانیم. اُ قتُلوا یوسف (اولین حرف متحرک حرف تاء ضمه دارد.) - اُ ذکُروا - (اولین حرف متحرک حرف کاف ضمه دارد.)
21 – چند کلمه در قرآن استثناءً میتوان الف شان را با کسره شروع کرد؟ سه کلمه - اِلتقاء - اِ لتَقَتَ - اِلتَقَیتُم
22 - کلمات استثناء در بحث حرف الف وصل بدون متحرک: ِابنُ - ِاسمُه – ایتِ – ایتنا – ایتیا – ایتونی – ایتوا – ِابنوا – ِا نشوا ( همه بعد از الف وصل همزه دارند که به صدای کشیده یاء تبدیل میشوند.)
23 – نتیجه کلی برای خواندن الف وصل بدون حرکت؟ اگر بعد از الف وصل لام بود= با فتحه می خوانیم اگر بعد از الف وصل اولین حرکت ضمه بود= با ضمه می خوانیم در سایر موارد: الف وصلی که بعدش حرف لام نیست و اولین حرکت حرف در کلمه فتحه یا کسره بود= با کسره می خوانیم
بحث تشدید
10 - در کلمه " بنّا " تشدید روی کدام حرف است؟ نون اول ساکن است و نون دوم با صدای الف مدی همراه است.
11 – کدام علامت نشان میدهد که یک حرف دوبار خوانده شود؟ علامت تشدید ّ
12 – کلمه انّی چگونه تلفظ میشود؟ نون دوبار خوانده میشود.
13 – ( آیه 78 انعام ) کدام کلمات تشدید دارند؟و چگونه تلفظ میشوند؟ به آیه رجوع کنید میم فلمّا و شین الشّمس و باء ربّی و میم فلمّا و نون انّی و میم ممّا تشدید دارد. تمام کلمات حروفی که تشدید دارند دارای دو حرف تکراری هستند.
14 – ( آیه 80 سوره انعام) کلمه حآجّه و اَتُحآ جُّـونی چگونه تلفظ میشود؟ الف مد دار قبل از جیم را کمی می کشیم و و حرف جیم آنها تکرار ی هستند.
15 - کلمات مَن نُعَمِّره و نُنُکِّسه کدام حروف تکرار میشوندو تشدید دارند؟ میم بعداز عین و کاف
15 – تلفظ تشدید در فارسی و عربی چگونه است؟ تلفظ آن یکسان است. وقتی که کلمه و ترکیبی که دارای چند تشدید پشت سرهم داشته باشد از نظر تلفظ فرقی ندارد.
16 – هنگام خواندن قرآن افرادی که کلمه مشدد را غلط می خوانند چگونه برخورد کنیم؟ از او بخواهیم برگردد و حرف به حرف بخواند و اتصال حرف را رعایت کند. بحث تنوین
17 – تنوین چیست ؟ و انواع آن ؟ نون ساکنی است که نوشته میشود ولی خوانده نمیشود. تنوین فتحه ، تنوین کسره و تنوین ضمه
18 – از کجا متوجه تنوین انتهای یک کلمه می شویم؟ علامت کوتاه فتحه ، کسره یا ضمه در حرف آخر تکرار شده است.
19 – فرق تنوین کسره و ضمه ؟ تنوین کسره ، کسره ایست که بعد از آن نون ساکن است وتنوین ضمه ، ضمه ایست که بعد از آن نون ساکن است.
20 – اگر جایی تنوین کسره بود چگونه بخوانیم؟ با حرف آخرکسره را می خوانیم و و یک نون ساکن هم اضافه می کنیم. لِقَومٍ اینجا میم دو کسره زیرش قرار دارد . میم با کسره و بعدش نون ساکن که از تکرار این کسره متوجه نون ساکن میشویم.
21 – آیه 14 سوره شوری : کلمات تنوین دار؟ بَغیً – کَلِمَةٌ – اَجَلٍ - مُسَمًّی – شَکٍ – مُریبٍ
22- فرق تنوین ها از نظرخواندن؟ یک حرفی در درون خود بنام نون ساکن دارند که تلفظ میشود در انواع تنوین ها در حرکت ماقبل نون ساکن فرق دارند.
23 - فرق تنوین فتحه و دو تنوین دیگر چیست؟ 1-با یک الف اضافه همراه است. که تنوین های کسره و ضمه هیچ حرف اضافه دیگری همراه خود ندارند. مثل مَعرُوفاً 2 -تنوین فتحه در بعضی حالات بدون آن الف آخر نوشته میشود ، وقتی آخر کلمه ط مدور باشد یا آخر کلمه الفی باشد بالای یاء ( الف مقصوره ) 3 - جایی که حرف آخر کلمه همزه است و قبل از این همزه هم الف وجود دارد که در اینجا هم الف اضافه ای در پایان کلمه نمی نویسیم. بحث همزه
24 – تنها حرفی که تنوع شکل دارد چیست؟ همزه
25 – شکل های همزه ؟
1 - شکل شش کوچک (رأس العین : سر حرف عین ) ء مثل جاءَ ءَ اَنتم( اول کلمه ) – ء آبآ اُنا ( آخر کلمه ) 2 - ( اگر الف حرکت نداشت همان صدای الف مدی ( صدای کشیده ) است) در بسیاری از جاها همزه بصورت الفی که حرکت دارد نوشته میشود . مثل إِ نَّ - ( إ همان همزه است) أَنزلنا : أَ همان همزه است. ولی الف آیه 86 سوره طه شکلهای مختلف همزه را دارد. 3- شکل سوم همزه همزه بالای الف قرار میگیرد و هیچ علامتی ندارد . اینجا همزه ساکن است. مثل اَ فتأ تون – تأ ویل 4- شکل چهارم : جایی که همزه پایه ندارد خودش تکی است اما روی کشیدگی حرف قبل و بعد است . بین دوحرف قرار گرفته بدون اینکه پایه ای داشته باشد. مثل : آیه پایانی سوره انفطار: شیءً - ( همزه بین یاء ماقبل و الف ما بعد است.) سیئاتهم – اَفئدتن 5 - جایی که همزه بالای یک دندونه ( ی کوچک است) نوشته شده است . مثل : آیه 5 سوره بقره : اولئک ( بعد از لام همزه آمده است.) یومئذ 6 – شکل ششم مثل پنجمی است . همزه بالای ی بزرگ است. نَبِیء - آنیء 7 - جایی که همزه بالای واو باشد و بعضاً زیر واو میگذارند. مثل : تومنون ( اگر همزه بالای واو بود پایه واو محسوب میشود. چون پایه است پس خوانده نمیشود.)
ادامه بحث حروف گاه ناخوانا
24 - مهم ترین حروف معروف گاهی ناخوانا در قرآن ؟(تکرار)
الف وصل
25 – الف وصل چیست؟(تکرار)
درابتدای بعضی کلمات قرآنی الفی دارند بدون حرکت که به آن الف وصل گویند.
26 – مثال الف وصل؟(تکرار)
هو الله = هو + الله : الف کلمه الله الف وصل است.
من السماء = من + السماء """"" و یک لام والی که هیچگاه خوانده نمیشود.
27 – نوع دوم از حروف گاه ناخوانا؟
الفی که با تنوین فتحه همراه است. این الف هنگام وصل نمی خوانیم.
اما هنگام وقف، الف را می خوانیم.
هنگام وصل و ناخوانا بودن: مسکیناً و یتیماً و اسیراً
هنگام وقف و خوانا بودن:
کلمه اسیراً هنگام وقف روی آن الف آنرا می خوانیم. ( اسیرن)
28 - نمونه آیات مربوط به بحث؟
سوره دهریا انسان آیه 6 تا 8 ( تفجیراً – مستطیراً – مسکیناً و یتیماً و اسیراً)
29 - در چه حالت خود بخود حرف ناخوانا در وصل نداریم؟
حالت اول - تنوین فتحه بدون الف نوشته شود مثل رحمتً –هُدَیً ( یاء خوانده نمیشود.
وقت خواندن (هُدآ ) خوانده میشود. و هنگام وقف ( هُدَن ) می خوانیم.)-
ماءً : هنگام وقف( ماآ ) می خوانیم.
حالت دوم : قاعده است وبه ترکیب مربوط است. وقتی صدای کشیده مثل الف - یاء- واو مدی داریم.
اگر این صداها(آ – ای - او ) قبل از الف وصل باشند آن صدای کشیده به صدای کوتاه تبدیل میشوند.
مثل: الف : اَمَتنا ِاثنَتَینِ : الف اِ ثنتین (الف وصل) بعد از آ کشیده در اَمتنا است
هنگام خواندن حرف کشیده آ در اَمتنا به فتحه تبدیل میشود چون فتحه صدایی است که با الف مناسب است.
مثال حرف یاء : یا اولی الباب : یاء حرف کشیده است و بعد از آن الف وصل در الباب است که هنگام خواندن
اولی را با کسره می خوانیم چون یاء مدی یا کشیده با کسره متناسب است.
مثال واو مدی : اقیموا الصلاه : واو مدی در اقیموا بعد از آن الف وصل در الصلاه است هنگام خواندن ترکیب واو مدی به صدای ضمه تبدیل میشود.
به سوره صاد آیه 29 مراجعه شود.
30 - هفت کلمه ایکه( از حروف گاهی ناخوانا) در آن ها الف در آخرشان است وهنگام وصل و و قف استثناء دارند؟
اگر کلمه را به کلمه بعد وصل کنیم الف را نمی خوانیم.
اگر در انتهای کلمه وقف کردیم آن الف قرائت میشود.
اَنـا الله - لا کنـا هو الله ربی - اذنونا هنالک
الرسولا و قالوا - السبیلا ربنا -
سلا سلا و اغلالا( وقف آن دو وجهی است) = سلا سل –سلا سلا
قواریرا من فضه
--------------
بحث خواندن تنوین قبل از الف وصل:
31 - تنوین همیشه کجا می آید؟
آخر کلمه جمیعاً – نوحٌ – بغلامٍ
32 – تنوین چیست؟
یک حرکت کوتاه به اضافه نون ساکن.
33 - چه موقع الف وصل خوانده میشود؟
وقتی بخواهیم با آن کلمه شروع کنیم. مثل الذی
34 – هنگام خواندن تنوین قبل از الف وصل چگونه عمل کنیم؟
مثال جمیعاً الََّذی : نون تنوین به لام ساکن الذی وصل میشود.
بحث اشباع و انواع حرکات هاء در انتهای کلمات قرآنی
35 - انواع حرف هاء در انتهای کلمات قرآنی؟
1 - جزء کلمه و هاء اصلی-ذاتی و جوهری مثل: الله – اله – وجه – ایاه – کَرِهَ
(با حرکات کوتاه خوانده میشود بجزء کلمه هذه که با ممکن است با کشیده خوانده میشود.)
2 - هاء سَکت : در پایان چند کلمه استثنایی آمده و همواره ساکن است.
( چون حرکت حرف آخر در حالت وقف و وصل مشخص شود)
موارد: لم یَتَسَنََّه ( بقره 259 ) – اِقتَدِه( انعام 90 ) –کِتابِیَه ( حاقه 19 و 25 )
حسابِیه ( حاقه 20 و 26 ) – مالیه ( حاقه 28 )
سلطانیه ( حاقه 29 ) – ماهِیَه ( حاقه 10 )
3 – هاء ضمیر : معنای آن یا او دارد. (سوم شخص مفرد ) در انتهای کلمات اضافه میشود.
اگر برداشته شود برخلاف هاء ذاتی کلمه معنا دارد.
به آیات معارج 1 تا 8 مراجعه شود. له – الیه – مقداره – یرونه –
حرکات کوتاه فتحه – کسره یا ضمه یا کشیده واو یا یاء مدی میگیرد. واصل حرکت کوتاه است.
36 – اشباع چیست؟
تبدیل حرکت کوتاه به حرکت کشیده
هاء ضمیر و اشباع و یا عدم اشباع ضمیر
37– هاء ضمیر یعنی چه؟
معنی او یا آن است و در انتهای کلمه یا ضمیر اضافه میشود.
و با حرکات کوتاه کسره-ضمه و یا حرکات کشیده واو و یاء مدی خوانده شود.
38 – کجا حرکت هاء ضمیر حرکتش کوتاه یا کشیده است؟
اصل حرکتش کوتاه است ولی در جایی که حرکت به کشیده تبدیل می کنیم به آن اشباع گفته میشود.
39 - حالات حرکت هاء ضمیر؟
1 – اگر قبل از هاء ضمیر حرکت فتحه یا ضمه است ، یا یک حرف ساکنی غیر از حرف یاء
وجود داشته باشد آن حرف را با ضمه می خوانیم :
مثل صَلُّوهُ- مِنهُ – مَسَّهُ-
2 – اگر قبل از هاء ضمیر کسره وجود داشته باشد یا حرف یاء ساکن وجود داشته باشد.چون
کسره با یاء تناسب دارد و از جنس همند.
مثال : بِهِ - یَدَ یِهِ
40 - کجا هاء ضمیر اشباع میشود؟
هاء ضمیر در وسط کلام باش و در حالت وصل باشد
و اگر قبل و بعد از هاء ضمیر متحرک باشند حرکت آنرا به اشباع می خوانیم. ( کشیده )
مثل: (حالتی که هاء ضمیر کسره بوده و یاء مدی شده ) کُلِّهِ وَ اِذا - نو تئِهِ منها
(حالتی که هاء ضمیر ضمه بوده و واو مدی شده ): عِندَهُ حُسن الثواب-
لَهُ وَلَد
41 – کجا هاء ضمیر اشباع نمیشود؟
1 – اگر قبل یا بعد از هاء ضمیر یا هردو حرف متحرک نباشد یعنی ساکن باشد و یا الف وصل
وجود داشته باشد .( با حرکت کوتاه تلاوت می کنیم.
مثل نوتیهِ اَجراً- فیهِ اختلافاً
عنهُ نُکَفِّر- لَعَلِمَهُ الَّذینَ
39 – کلمات استثنایی در هاء:
هذِهِ ( هاء آخر آن ذاتی است مثل هاء ضمیر اشباع میشود. - )
نکته : اگر بعد از هذه کلمه با الف وصل شروع شود اشباع نمی کنیم.
اما اگر کلمه ایی باشد که با حرکت کوتاه آغاز شود اشباعش می کنیم.
مثل: هذه الشجرة ( بدون اشباع)
هذه جهنم ( بااشباع خوانده میشود.)
42 – کلمات استثنایی در تلفظ هاء ضمیر در قرآن که دقت لازم دارد؟
اَرجِه - هاء ضمیربصورت ساکن تلفظ میشود. (اعراف 111 و شعرا 36 ) –
انسانیهُ - باید مکسور تلفظ شود ولی ضمه تلفظ میشود. ( کهف 63 )–
یَـتََّـقِـه – هاء ضمیر باید اشباع شود ولی نمیشود (نور 52)-
فیه مُهانا – نباید اشباع شود استثناً با اشباع خوانده میشود.(سوره فرقان69)
فَاَلقِه - هاء استثناءً ساکن خوانده میشود.( نمل 28) -
یَرضَهُ لَکم - استثناءً اشباع نمیشود.( زمر 7 )
عَلَیهُ اللهَ طبق قاعده باید مکسور خوانده شود ولی با ضمه می خوانیم ( فتح 10 )
بحث وقف و انواع آن
43 - چرا در آیات وقف کنیم؟
در وسط یا آخر آیات ممکن است وقف کنیم
و یا بخاطر القاء معنای بهتر و کاملتر از آیه وقف خوب است.
44 - تغییرات کلمات در هنگام وقف چیست؟
1 - حرکات کوتاه هنگام وقف به سکون تبدیل میشوند . یبعثونَ = یبعثون
یتخذَ = یتخذ بالملاءِ = بالملاء انهارِ = انهار
اللهُ = الله الواحد ُ = الواحد
(نکته : اگر کلمه آخرش ساکن بود چه در وصل یا وقف تغییر نمی کند) مثل فحدث
2 - کلماتی که حرف آخرش مشدد است :
آن تشدید به سکون تبدیل میشود و مشدد بودن حذف میشود . با مکث بیشتر قرائت می کنیم.
مثل : تَبَّ = تب ( حرف باء ساکن میشود و با مکث بیشتر خوانده میشود)
آیات سوره مسد 1 و 2 مراجعه کنید.
3 – اگر کلمه حرف آخرش تای گرد( ة ) باشد این تاء با هر حرکت به هاء ساکن تبدیل میشود.
لَعبرةً = لَعبره عاقبةٌ = عاقبه الخالیة ٌ = الخالیه
4 – اگر کلمه ای تنوین فتحه داشته باشد غیر از تاء گرد قبلی موقع وقف به الف تبدیل میشود.
خساراً = خسارآ
اگر تنوین فتحه با الف نیامده باشد موقع وقف بازهم با الف ختم میشود. هدی ً = هدآ
ماءً = ماآ
تذکر : تنوینهای کسره و ضمه موقع وقف به سکون تبدیل میشوند.
علمٍ = علم بعیدٍ = بعید نظیرٌ = نظیر قدیرٌ = قدیر
یادآوری : تاء گرد با هرحرکتی موقع وقف به هاء ساکن می شود.
45 - تغییرات هاء ضمیر (در آخر کلمه) هنگام وقف؟
هاء ضمیر معنی او یا آن را دارد. و حرکت کوتاه یا کشیده ضمه یا کسره را دارد.
در وقف با هر حرکت که دارد به هاء سکون تبدیل میشود. ( شبیه تاء گرد که هاء ساکن میشود)
لَهُ = لَه رحمتِهُ = رحمتِه سمعِهِ = سَمعِه اُمِهِ = اِمِه فِیهِ = فیه
سوره عبس 11 تا 24
46 - قواعد انواع دیگر کلمات در هنگام وقف؟
1 - اگر کلمه با حرف واو مفتوح ختم شود که قبل از آن حرفی ضمه داشته باشد( مضموم باشد)
آن فتحه برداشته میشود و آن ضمه و واو صدای کشیده واو مدی میشوند.
هُـوَ = هُـو
2 - اگر کلمه با یاء مفتوح ختم شود و قبل از آن حرفی حرکت کسره داشته باشد (مکسور باشد)
آن فتحه حذف شده و آن کسره و یاء صدای یاء مدی یا کشیده میشوند.
هیَ = هی رواسیَ = رواسی فنسیَ = فَنسی
به آیات سوره بقره 67-68 مراجعه شود.
47 – بطور کلی هنگام وقف چه تغییراتی در کلمه به وجود می آید؟
ممکن است در حرکت و علامت آخر یا حرف آخر کلمه باشد یا توامان باشد.
حرکات کوتاه ، (فتحه –کسره – ضمه ) و تشدید و تنوینهای ضمه و کسره
هنگام وقف به سکون تبدیل میشوند.الا تشدید با مکث بیشتری همراه است.