استاد حوزه و دانشگاه در خصوص مفهوم ولایت گفت: اصلی ترین مفهوم که در طول تاریخ اسلام جریان ساز بوده است ، مفهوم « ولایت » است .
به گزارش راه اترک، به مناسبت عید سعید غدیر خم، مجتبی طالبی، استاد دانشگاه و حوزه مطلب زیر را در خصوص مفهوم ولایت برای سایت راه اترک ارسال نموده است.
« ولایت » مفهومی عظیم است که معانی متعددی دارد .
این مفهوم بلند قدسی ، در عرفان ، کلام ، تفسیر و حدیث دارای بار معنایی خاصی است که مکتب های مختلف را تحت الشعاع قرار داده است .
در اسلام ، مکتب ، مذهب و جریانی را نمی شناسیم که به معنای ولایت نپرداخته باشد .
بنابراین آنچه مسلم این است که قرائت ما از معنای ولایت است که دایره ی عقیدتی و رویکرد عملی ما را مشخص می کند .
حتی در بعد سیاسی ، اصلی ترین مفهوم که در طول تاریخ اسلام جریان ساز بوده است ، مفهوم « ولایت » است .
به گواهی مفسران شیعه ، «آیه اِکمال» که بخشی از آیه سوم «سوره مائده» است و در آن خداوند از مأیوس شدن کافران، کامل شدن دین، تکمیل نعمت الهی و پذیرش دین اسلام به‌عنوان آئین نهایی انسان‌ها سخن گفته است ، در حجه الوداع و غدیر خم نازل شده است . ( البته برخی از اهل سنت هم به این موضوع اشاره کرده اند و برخی دیگر روز عرفه را ثبت کرده اند .)
با قرائت شیعی ، «رسالت» حضرت رسول الله صلی الله و علیه و آله و سلم ، با « ولایت » حضرت علی علیه السلام، کامل شده و حجت تمام شده است .
این مسئله ، نقطه ی عطف تاریخ است و تمام وقایع تاریخ اسلام ، با « غدیر » تعریف می شود .
در جریان های سیاسی - اجتماعی شیعی ، در تمام طول تاریخ ، احیای مفهوم « ولایت » و ریل گذاری « غدیر» مطرح بوده است .
البته برای تحقق کامل « ولایت (به معنای جانشینی و سرپرستی امت پس از رسول الله ) وجود امام معصوم از نسل علی و زهرا ، لازم است .
در فرهنگ شیعی ، «حضور » امام یک مسئله و «ظهور» امام مسئله ی دیگر است . به معنای دیگر ، اکنون امام عصر ( ارواحنا لتراب مقدمه الفداء ) حضور دارند ، اما ظهور نکرده اند .
می توان گفت برای تحقق کامل ریل گذاری غدیر ، حضور و ظهور امام معصوم شرط است اما برای تحقق نسبی و در حقیقت زمینه سازی ظهور امام ، نمی توان از مفهوم « ولایت » غافل شد .
به قرائت دیگر ، در زمان حضور و ظهور امام معصوم ، ما علاوه بر «مفهوم» ، « مصداق » کامل ولایت را نیز می شناسیم اما در زمان غیبت ، مفهوم ولایت ، مصادیق متعددی می یابد که در هر دوره رسالتی دارد .
در فرهنگ شیعی ، امت در زمان غیبت امام ، رها شده نیست بلکه « ولی » دوران غیبت - یعنی دوره ی امتحان مردم - ، مولفه های دارد که در احادیث نورانی اهل بیت به آن اشاره شده است .
اگر احادیثی هم در این حوزه وجود نداشت ، بازهم سنت عقلی شیعه ، « ولایت » را رها نمی کرد زیرا تجربه ی تاریخی ملت ها نشان داده ، جامعه ی بدون رهبر ، نمی تواند در مسیر تعالی قرار بگیرد .
کسانی مثل شیخ مفید ، میرداماد استرآبادی ، میرزای شیرازی ، شیخ فضل الله نوری و دیگر زعمای بزرگ شیعه در طول تاریخ ، این موضوع را دریافتند .
موضوعی که نقطه ی اوج آن را در کتاب « ولایت فقیه / حکومت اسلامی » امام راحل مشاهده می کنیم .
در نظر امام خمینی (ره) ، «ولایت فقیه» با اصول و مولفه هایی که دارد ، همان ولایت رسول الله و پیشوایان معصوم است . چرا ؟! چون منطق سیاسی ، اجتماعی و عقیدتی شیعه ، منطقی منقطع از وحی نیست و از طرفی برای سرپرستی امت ، نقشه ی راه دارد .
شیعه جبرگرا نیست که هر نوع حاکم و هر نوع حکومتی را بپذیرد .
شیعه التقاط را نیز محکوم می کند چرا که التقاط ،مقدمه ی انحراف است و می تواند باطن یک اندیشه را نابود کند .
در مقام تمثیل ، «ولایت» لوکوموتیوی است که در ریل «رسالت» حرکت می کند و « ولی » لوکوموتیوران است و « امت » مسافران این قطار !! طبیعی است که برخی از افراد از این قطار پیاده و برخی سوار شوند .( این همان ریزش ها و رویش ها و به عبارتی دافعه و جاذبه است ) ایستگاه آخر این قطار ، دوران ظهور و قطعا مقصد این مسافران ، قرب پروردگار است .
حال در زمان غیبت ( یعنی عدم ظهور ، نه عدم حضور امام ! ) آیا قطار باید بدون لوکوموتیوران بماند ؟! ... لوکوموتیوران چه ویژگی هایی باید داشته باشد ؟! پاسخ به این پرسش ، سرنوشت اجتماعی - سیاسی ما را مشخص می کند !
پاسخ به این پرسش ، ما را در مسیر جریانی خاص قرار می دهد ... شواهد نقلی بسیار و ادله ی عقلی فراوانی وجود دارد که در زمان غیبت امام غائب ، رمز تعالی شیعه و حرکت در مسیر ظهور ، رهبری، ولایت و زعامت عامه است .
شاید دلیل مخالفت های معاندین و شارلاتانیسم رسانه ای امروز با « ولایت فقیه » و گرفتار کردن ذهن جوانان در شکاکیت عقیدتی ، فهم قدرت درونی شیعه و مفهوم ولایت باشد .
به همین خاطر ، بنده معتقدم بخش زیادی از جهاد تبیین باید صرف تبیین مفهوم ولایت ، ولایت فقیه و رهبری امت در زمان غیبت باشد .
مجتبی طالبی مدرس دانشگاه ، نویسنده و تهیه کننده صدا و سیما
انتهای خبر/