رسانه‌ها حضور مستشاران نظامی در عراق را بیش از حد بزرگ نکنند .

به گزارش اترک به نقل از فارس، کارشناس مسائل عراق با اشاره به لزوم توجه رسانه‌ها به عدم بزرگ‌نمایی حضور مستشاران نظامی ایران در این کشور که منجر به تحریک کشورهای عربی و غربی می‌شود گفت: در خصوص اهل سنت نیز باید طوری رفتار کرد که آنها تهران را محل حل اختلافات خود بدانند، نه واشنگتن یا ریاض را.
سال 2014 میلادی در حالی به پایان رسید که شاهد تحولات و رخدادهای بزرگی در سطح منطقه بودیم که تاثیراتی بین‌المللی به همراه داشت. کشورهای بحرین، تونس، لیبی، سوریه، عراق، مصر، ترکیه، لبنان، عربستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه شاهد تحولات و چالش‌هایی بودند که محیط خاورمیانه را دچار تغییراتی کرده و حتی چیدمان قدرت و توازن در منطقه را در حال تغییر دادن است. در این شرایط از جمهوری اسلامی ایران به عنوان قدرتی منطقه‌ای انتظاراتی می‌رود که به نقش آفرینی بپردازد تا در چیدمان جدید قدرت منطقه جایگاه مناسبی داشته باشد.
همین نگاه باعث شد تا در خصوص سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در خصوص تحولات در کشورهایی که دارای اهمیت زیادی هستند به بررسی پرداخته و دیدگاه‌های مختلف در این خصوص از نقد تا حمایت از این سیاست خارجی را مورد بررسی قرار دهیم که حاصل آن تحت عنوان سلسله گزارش‌ها و مصاحبه‌هایی تحت عنوان «سیاست خارجی ایران در منطقه در سال 2014» از نظر خوانندگان می‌گذرد.
 
در قسمت اول به موضوع تحولات عراق با حضور «مجید جلالی» کارشناس این کشور پرداخته‌ایم که حاصل آن از نظر خوانندگان می‌گذرد.
 
****

مجید جلالی کارشناس مسائل عراق در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیاست خارجی خبرگزاری فارس، در خصوص تحولات عراق طی سال 2014 و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این باره با بیان اینکه برای تحلیل آنچه در سال گذشته میلادی در عراق رخ داد باید به سال 2013 نگاهی بیندازیم، اظهار داشت: در سال 2013 شاهد یکسری اعتراضات اجتماعی در بخش اهل سنت عراق بودیم که برخی گروه‌های مردمی و عشایر، به جا ماندگان حزب‌ بعث و احزاب سیاسی اهل سنت و القاعده را شامل می‌شد. در سالهای بین 2004 تا 2008 زیر ساخت‌های تسلیحاتی از سوی حزب بعث در اختیار القاعده قرار گرفت و از ظرفیت‌های این تروریست‌ها ابتدا برای مقابله با اشغالگران آمریکایی و پس از آن علیه دولت مالکی استفاده شد. در بخش اجتماعی مردم مناطق اهل سنت وقتی دیدند از ناامنی و اقدامات تخریبی بعثی‌ها و تروریست‌ها چیزی بدست نمی‌آورند، وارد مشارکت سیاسی شدند و به احزاب سیاسی اهل سنت رای خوبی دادند.
وی با بیان اینکه در بخش سیاسی اهل سنت، احزاب و جریانات  مختلف در روند سیاسی مشارکت، اما عمدتاً نقش اپوزسیون سیاسی را ایفا می‌کردند.
این کارشناس عراق ادامه داد: بخشی از جامعه اهل سنت پس از مدتی با احساس ناکامی جریانات سیاسی در رسیدن به اهداف طائفی، سرخورده شده و دوباره به سمت تروریست‌ها متمایل شد که همزمان با انقلابات مردم در منطقه بود و زمینه برای اقدامات تندروانه نظامی و امنیتی مجدداً فراهم شد. این در حالی بود که دولت مالکی با اکثریت جریانات شیعی و کردها مشکل پیدا کرده بود.
جلالی یادآور شد: سیاست جمهوری اسلامی ایران در این برهه، تقویت حاکمیت عراق و پرهیز از خشونت و افراط گرایی، تقویت روند دموکراسی در چارچوب محوریت اکثریت شیعه در حاکمیت با مشارکت اقلیت‌های کـُرد و سنی و ترکمان و مسیحی بود و سرانجام با پافشاری گروه‌های مختلف شیعی، کردها و اهل سنت، حیدرالعبادی به نخست وزیری رسیده و کابینه خود را معرفی کرد.
وی اظهار داشت: در این بخش جمهوری اسلامی ایران اولین کشوری بود که دولت جدید عراق را به رسمیت شناخت و حیدرالعبادی اولین سفر خارجی خود را به ایران داشت.
جلالی با ذکر این نکته که گروه ترویستی داعش به دلیل اختلافات سیاسی و جدایی گروه‌های سیاسی و اجتماعی اهل سنت از حاکمیت و فساد و ناتوانی گسترده ساختارهای حاکمیتی به خصوص در بـُعد نظامی و امنیتی، در بخش‌های سنی نشین به سرعت قدرت را به دست گرفت، افزود: این توطئه خارجی با مساعد شدن زمینه داخلی تبدیل به این بحران امنیتی شد. ساختارهای حکومتی در دوره مالکی ناتوان بود و ظرفیت‌های اجتماعی در عراق به حکومت کمکی نکرد، لذا داعش به سرعت تا دروازه‌های بغداد آمد و بحران امنیتی تبدیل به اشغال نظامی بیش از 30 درصد خاک عراق شد که کیان حاکمیت بغداد را با تهدید جدی روبرو می‌کرد و بر همین اساس مرجعیت دینی نجف پا به میدان گذاشته و فتوایی بر لزوم دفاع از کشور صادر شد و در پاسخ به این فتوا، مردم وارد صحنه شدند و برخی کشورها نظیر ایران و بعدها آمریکا وارد میدان شدند تا حاکمیت سرنگون نشود.
وی ادامه داد: کشورهایی نظیر عربستان نیز که بی‌محابا و آشکارا به مقابله با دولت عراق پرداخته و با حمایت از تروریسم پیش می‌رفتند، از مواضع خود عقب نشستند و با احتیاط حرکت کردند.
این کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان اینکه با تشکیل کابینه و حضور برخی چهره‌های اهل سنت در دولت، بخشی از اهل سنت وارد میدان مبارزه با داعش شده است، یادآور شد: اما بدلیل آنکه دولت برای مقابله نهایی با داعش نیازمند حضور فعالتر اهل سنت است، جریانات سیاسی اهل سنت با آگاهی نسبت به این امر تلاش دارند تا حداکثر امتیاز ممکن را در این شرایط به دست آورند.
جلالی حفظ اهل سنت عراق در عرصه سیاسی جدید را بسیار مهم دانست که جمهوری اسلامی ایران باید به آن توجه کند و اظهار داشت: البته ایران همواره در کنار ملت عراق بوده و نیز برای حفظ مردم و حاکمیت عراق، در کنار بغداد به مقابله با تروریسم پرداخت که مورد پذیرش همه طرفین داخلی و خارجی از جمله غربی‌ها و آمریکا قرار گرفت.
وی با ذکر این نکته که جمهوری اسلامی ایران در بحران داعش با استفاده از تجربه جنگ و شناخت درست از وضعیت عراق و نیز برخورداری از اعتماد نیروهای مردمی عراق وارد صحنه شده و با کمک بسیج مردمی توانست حکومت بغداد را در مقابل تروریست‌ها نگه دارد، افزود: با این وجود معتقدم که روند تبلیغاتی یا دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی در برخی مواقع تحریک کننده بوده و لزوم چندانی به رسانه‌ای کردن گسترده حضور مستشاران نظامی ایران در عراق یا پرداختن به نقش آنها نبود، زیرا در عرصه عمل این کار در حال انجام است و با رسانه‌ای کردن بیش از حد آن صرفاً احساس ترس یا نگرانی یا خشم برخی کشورهای عربی و همسایه در قبال این حضور برانگیخته‌تر شده و بهانه برای طرح مداخله ایران در عراق مجدداً فراهم می‌شود.
این کارشناس مسائل عراق در خصوص چالش برخی گروه‌های کردی و حکومت مرکزی بر سر استقلال اقلیم کردستان عراق و سیاست خارجی جمهوری اسلامی در این خصوص نیز گفت: جمهوری اسلامی از پیش از سرنگونی رژیم صدام با دو جریان شیعیان و کردها روابط بسیار خوبی داشته است. باید به خاطر داشت که کردها به طور کلی مطالباتی دارند که با سیاست‌های حکومت مرکزی همواره در تعارض قرار دارد و بر همین مبنا مشکل و مسئله همواره وجود دارد، اما در شرایط مختلف اوضاع متفاوت است، به طوریکه در دوره مالکی با افزایش اعتراضات عمومی به دولت وی، کردها خواسته‌های خود را آشکارتر عنوان کردند.
جلالی افزود: جمهوری اسلامی به عنوان دولتی تاثیرگذار بر جغرافیای شیعه و کرد در عراق می‌تواند به طور طبیعی در این روند تاثیرگذار باشد، اما تلاش‌های ایران به دلیل شرایط دولت عراق در دوره مالکی به نتیجه نرسید و شرایط لازم برای کاهش اختلافات فراهم نشد؛ اما در حال حاضر با توجه به رویکردهای دولت حیدرالعبادی و همچنین حملات داعش علیه کـُردها تلاش‌های ایران در راستای کاهش اختلافات اربیل و بغداد موثرتر شده است.
وی با اشاره به اینکه ظرفیت‌های حکومت مرکزی و دخالت‌های بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اجازه تفاهم کامل کردها و حکومت مرکزی را نداد، یادآور شد: نیاز به تلاش مستمر و بیشتر در این زمینه از سوی ایران و ایجاد زمینه‌های سیاسی و جغرافیایی در این کشور احساس می‌شود. مشکل اصلی عراق در شرایط کنونی، بخش‌های اجتماعی اهل سنت معترض است که افرادی مانند طارق الهاشمی و گروه‌هایی مانند داعش و القاعده در این بستر رشد کرده‌اند و عربستان سعودی نیز در این بستر فعالیت و نقش آفرینی می‌کند.
این کارشناس مسائل عراق با بیان اینکه دولتمردان این کشور باید سقف و کفی را از حقوق و سهم اهل سنت در حاکمیت ایجاد کنند تا هم از واگرایی جامعه اهل سنت عراق و هم از خواسته‌های حداکثری و فرا قانونی برخی جریانات سیاسی اهل سنت جلوگیری شود، گفت: برون‌زا یا درون‌زا، سیاسی و اجتماعی یا امنیتی و نظامی بودن اختلافات و چالش‌های اهل سنت و حکومت مرکزی مهم و تاثیرگذار است. در این راستا باید تلاش کرد که اختلافات اهل سنت با حاکمیت بغداد، که عمدتاً درون‌زا و سیاسی و اجتماعی است به تنش‌های برون‌زا و نظامی و امنیتی که محصولش گروه‌های افراطی همچون داعش می‌شود،تبدیل نشود.
جلالی ادامه داد: نقش جمهوری اسلامی در خصوص اهل سنت عراق در این است که کمک کند تا آنها برای رسیدن به اهداف سیاسی‌، منافع و حقوقشان به تهران متوسل شده و خواسته‌های خود را از اینجا مطالبه و دریافت کنند. یعنی تهران محلی باشد برای رایزنی گرو‌ه‌های سیاسی و طائفی مختلف و رسیدن به حقوق هر گروه و جریان به اندازه وزنی که در عراق دارد. جمهوری اسلامی باید نقشی ایفا کند که گروه‌های سیاسی عراقی به جای سفر به پایتخت‌های عربی و نیز آمریکا، به تهران سفر کنند. نباید اینطور تصور شود که جمهوری اسلامی مخالف حقوق اهل سنت در عراق است و مسئولین ذیربط و بویژه رسانه‌های کشور باید مراقب این موضوع باشند.
وی با بیان اینکه تصور می‌کنم اشتباهی که در رسانه‌ها و دیپلماسی عمومی ایران وجود دارد این است که رسانه‌های ما عمدتاً در کنار جریانات سیاسی خاص شیعی و در مقابل اهل سنت قرار می‌گیرند و در تشریح اقدامات نادرست و بعضاً جنایتکارانه برخی افراد و جریانات سیاسی سُـنی، کلیت جامعه اهل سنت عراق را نگران می‌سازند، اظهار داشت: این موضوع ناشی از این تصور اشتباه است که رسانه‌های ما باید موضع این جریانات سیاسی خاص شیعی در قبال اهل سنت را همواره تایید کنند و همین موضوع باعث می‌شود که اهل سنت عراق احساس کنند ایران مخالف حقوق آنهاست که البته کشورهای عربی و غربی نیز در تشدید این احساس تلاش می‌کنند.
این کارشناس مسائل عراق با ذکر این نکته که اهل سنت عراق می‌تواند پل و معبر ایران در تعمیق دوستی با اهل سنت منطقه باشد، یادآور شد: با تفکیک قائل شدن بین جنایتکاران بعثی و افراط گرایان تکفیری از اهل سنت عراق، می‌توان اهل سنت را به ایران متصل کرد و همچون کردها و شیعیان، آنها نیز تهران را به عنوان پایگاه حل اختلافات و چالش‌های خود برگزینند. این موضوع باعث می‌شود که کشورهای همسایه و کشورهای خارج از منطقه که قصد بازیگری و نقش‌آفرینی منفی در عراق را دارند، عرصه کمتری برای بازیگری مخرب پیدا کنند.
جلالی در خصوص همکاری منطقه‌ای برای پیشبرد اهداف سیاسی در عراق نیز گفت: همکاری و استفاده از ظرفیت کشورهایی نظیر ترکیه که در مقایسه با عربستان، در خصوص عراق نگاه نزدیک‌تری به ایران دارند نیز موثر است. همین موضوع مانع از اتحاد رقبای منطقه‌ای و بین‌المللی در رسیدن به هدفی خاص  در عراق می‌شود.
وی تاکید کرد: در حوزه سیاست خارجی باید پذیرفت که در عراق بازیگران خارجی زیادی وجود دارند که می‌توان با سهیم کردن معقولانه دیگران از منافع فراوان موجود دراین کشور، از میزان بازیگری مخرب و منفی آنان جلوگیری و تنش‌های برون‌زا در عراق را کاهش داد تا عراق بتواند با آرامش و ثبات بیشتری به سوی آینده خود حرکت کند که بنظر می‌رسد حیدر العبادی نخست وزیر عراق و شرکای سیاسی‌اش  در 110 روز اخیر حکومتشان، سیاست خارجی شان را بر این اساس بنیان نهاده‌اند.