صندوق‌های سرمایه‌گذاری واسطه‌های مالی تخصصی هستند که وجوه سرمایه‌گذاران را که نمی‌توانند در بازار بورس سرمایه‌گذارنمایند در سبد متنوعی از اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌نمایند.

توی‌محمد بهلکه دانشجوی ارشد اقتصادمالی دانشگاه صنعتی شریف:

صندوق‌های سرمایه‌گذاری واسطه‌های مالی تخصصی هستند که وجوه سرمایه‌گذاران ریز و درشت را که نمی‌توانند در بازار بورس سرمایه‌گذارنمایند، بنا به دلایلی که در نوشته قبل  ذکر شد،جمع‌آوری نموده و از طرف آن‌ها با توجه به اهدافی که دارند، در سبد متنوعی از اوراق بهادار شامل سهام، اوراق مشارکت، ابزارهای کوتاه مدت بازار پول و دارایی‌های دیگر، سرمایه‌گذاری می‌نمایند در واقع با این وجوه بدست آمده به تشکیل سبد دارایی اقدام می‌کنند.
نقش و اهمیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری در اقتصاد کشورهای توسعه یافته بسیار واضح‌تر از اقتصادکشورهای در حال توسعه است، بگونه‌ای که هسته اصلی بازار سرمایه کشورهای توسعه یافته را صندوق‌های سرمایه‌گذاری تشکیل می‌دهندو در طول روز  یا در طول هفته مبالغ هنگفتی نقدینگی از سوی سرمایه‌گذاران به سمت فعالیت‌های مولد و تولیدی، توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری هدایت می‌شوند. در ایران نیز برای اولین بار در سال 1386 صندوق‌های سرمایه‌گذاری شروع به فعالیت نموده‌اند و طی چند سال اخیر تعداد صندوق‌های فعال در بازار سرمایه ایران رشد خیلی خوبی را تجربه کرده، بگونه‌ای که در حال حاضر تعداد این صندوق‌ها به 124 صندوق رسیده است که نشان دهنده استقبال خوب سرمایه‌گذاران از این ابزار سرمایه‌گذاری است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری سبددارایی خود را با توجه به مجموع ارزش خالص دارایی‌های خود به واحدهای سرمایه‌گذاری کوچک و یکسان تقسیم می‌کنند و برای سرمایه‌گذاران متناسب با وجوهی که آورده‌اند از این واحدهای سرمایه‌گذاری اختصاص می‌دهند.
 ارزش خالص دارایی‌های هر واحد صندوق( مجموع ارزش خالص دارایی‌های صندوق تقسیم بر تعداد سهام صندوق )یکی از ملاک‌های تصمیم‌گیری سرمایه‌گذار در مورد انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری، برای سرمایه‌گذاری است، مخصوصاً در انتخاب سهام صندوق‌هایی که در بازار بورس مورد معامله قرار می‌گیرند به این ملاک با دقت و تأمل بیشتری نگریسته می‌شود. به این نوع صندوق‌ها که سهام آنها در بازار بورس مثل سایر سهام در بورس یا فرابورس مبادله می‌شوند صندوق‌های قابل معامله در بورس  یا فرابورس(ETF)می‌گویند.
ارزش خالص دارایی صندوق‌های در طول زمان معامله در حال تغییر است، تغییرات ارزش خالص دارایی صندوق‌ها در زمان‌های مختلف در موقع معامله نشان‌دهنده تغییرات ارزش دارایی‌های تشکیل‌دهنده سبددارایی صندوق است.
ارزش خالص دارایی صندوق‌های قابل معامله در بورس یا فرابورس در زمان معامله (زمانی که بازار بورس باز است، ساعت 9 تا 12.30) در هر دو دقیقه یکبار بروز می شود و همچنین ارزش خالص دارایی‌های سایر انواع صندوق‌ها در پایان روز معاملاتی محاسبه می‌شوند و مبنای خرید یا فروش واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق‌ها در روز بعد هستند.

تقسیم بندی صندوقهای سرمایه گذاری
صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسیار متنوعی در سطح جهان وجود دارد و تقسیم بندیهای مختلفی روی صندوق‌های سرمایه‌گذاری انجام می‌دهند،از جمله تقسیم‌بندیهایی که انجام می‌شود این است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری را براساس نوع سرمایه به سه دسته‌عمده، صندوق‌های سرمایه‌گذاری‌مشترک(صندوق‌های سرمایه‌گذرای با سرمایه متغیر)،صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سرمایه ثابت(صندوق‌های سرمایه‌گذاری بسته) و صندوق‌های سرمایه‌گذاری غیرفعال تقسیم می‌کنند، که در این نوشته به معروفی مختصر همین سه نوع صندوق اکتفا می شود.
صندوق سرمایه‌گذاری با سرمایه‌ی متغیر
این نوع صندوق‌ها پیوسته سهام جدید منتشر می‌کنند تا از محل وجوه حاصل از فروش سهام جدید در سایر اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کنند. سرمایه این صندوق‌ها متغیر بوده و صندوق هر لحظه آمادگی بازخرید سهام منتشره خود را به قیمت ارزش خالص دارایی ها دارد.
معمولا قیمت بازخرید سهام، معادل ارزش خالص هر سهم می باشد ولیکن قیمت فروش سهام صندوق، در صدی بالاتر است که این مبلغ اضافه، بیانگر حق کمیسیون صندوق می‌باشد،که حداکثر 8.5% ارزش سهام صندوق،تعیین می‌شود و با افزایش حجم معاملات، در صد حق کمیسیون به تناسب و با توافق و با در نظرگرفتن سیاست صندوق کاهش می‌یابد.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سرمایه ثابت
صندوق‌هایی هستند که واحدهایی سرمایه‌گذاری خود را همانند سایر شرکت‌ها در بازار بورس یا خارج از بورس بفروش می‌رسانند.میزان سرمایه آنها ثابت بوده و تنها در دوره عرضه واحدهای سرمایه‌گذاری و پس از تصویب مجمع عمومی اقدام به انتشار واحدهای سرمایه گذاری جدید می‌نمایند و پس از اتمام دوره پذیره نویسی، سرمایه‌گذاران می‌توانند واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق را فقط در بازار بورس و یا خارج از بورس معامله نمایند.
 شرکت‌های سرمایه‌گذاری در ایران در زمره این صندوق‌ها می‌باشند.قیمت واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق‌ها از طریق جریان عرضه و تقاضا بازار تعیین می گردد و می تواند کمتر یا بیشتر از ارزش خالص دارایی‌های صندوق باشد.
این نوع صندوق‌ها همانند سایر شرکت‌ها به فروش واحدهای سرمایه‌گذاری خود اقدام می نمایند.
واحدهای سرمایه‌گذاری آنها در هر بازار سهامی، قابل معامله بوده و قیمت‌گذاری می‌شود . سرمایه‌گذارانی که بخواهند از خود صندوق واحد سرمایه‌گذاری خریداری کنند، در زمان خرید، متحمل کارمزد شده و به هنگام فروش بایستی حق العمل فروش بپردازند.
صندوق‌های غیرفعال
این صندوق‌ها با جمع‌آوری سرمایه از محل سپرده سرمایه‌گذاران ،اقدام به سرمایه‌گذاری در سبدی از اوراق بهادار می‌نمایند.
سرمایه این صندوق‌ها ثابت بوده و از این حیث شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سرمایه ثابت‌اند.چند تا از ویژگی اصلی این نوع صندوق‌ها عبارت است از:
1-بیشتر این شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه تمایل دارند.2-دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری غیرفعال، ثابت بوده و چندان در موقعیت معامله و مبادله قرار نمی‌گیرد.3-این صندوق‌ها دارای عمر محدود هستند.4-در این نوع صندوق‌ها سرمایه‌گذار از میزان دارایی‌های شرکت با خبر است.
انشالله، مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری نسبت به سایر ابزارهای سرمایه‌گذاریموضوع نوشته بعدی خواهد بود.